Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt được sử dụng khá nhiều trong các các tác phẩm văn học. Để giúp các em học sinh hiểu hơn về cách dùng và tránh lạm dụng quá nhiều trong văn viết. Hôm nay chúng ta hãy cùng tìm hiểu những ví dụ về phong cách ngôn ngữ sinh hoạt nhé!
Những kiến thức cần nhớ
Xét ví dụ về phong cách ngôn ngữ sinh hoạt:
(Buổi trưa, tại khu tập thể Nam Long, hai bạn Thu và Dung gọi Lan đi học)
– Lan ơi! Đi học đi! (im lặng)
– Lan ơi! Đi học đi! (Thu và Dung gào lên)
– Làm gì mà ầm lên thế bọn mày! Không cho ai ngủ nghỉ gì nữa à! (tiếng một người phụ nữ nói to).
– Các cháu ơi, khẽ thôi chứ! Để cho các bác, các cô ngủ trưa với!
Nhanh lên con, Lan! (tiếng mẹ Lan nhẹ nhàng ôn tồn)
– Đây rồi, ra ngay đây! (tiếng Lan nhỏ nhẹ)
– Gớm, làm gì mà cứ chậm như rùa ấy! Cô giáo phê bình chết thôi! (tiếng Thu càu nhàu)
– Hôm nào cũng chậm chạp y như con vịt bầu! (tiếng Dung tiếp lời)
- Cuộc hội thoại diện ra trong hoàn cảnh:
– Không gian: Khu tập thể Nam Long
– Thời gian: Buổi trưa
- Các nhân vật: Dung, Thu, Lan, mẹ Lan và người phụ nữ
- Nội dung cuộc hội thoại: Dung và Thu gọi Lan đi học, người đàn ông tỏ thái độ phê phán vì sự ồn ào mà các bạn gây ra, mẹ Lan ôn tồn nhắc nhở, Lan nói nhỏ nhẹ.
- Các đặc điểm của từ ngữ trong đoạn hội thoại: Đều dùng những từ ngữ hết sức quen thuộc, gần gũi trong đời sống sinh hoạt hàng ngày.
– Sử dụng các từ hô gọi như: “ơi”, “với”
– Sử dụng các từ ngữ tình thái: “à”, “rồi”
– Sử dụng các từ ngữ thân mật: “bọn mày”
– Sử dụng các từ ngữ khẩu ngữ: “gớm”, “chết thôi”
– Cách sử dụng câu trong đoạn văn: câu đặc biệt, câu tỉnh lược
Kết luận về ví dụ phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
- Khái niệm về ngôn ngữ sinh hoạt:
Ngôn ngữ sinh hoạt là khái niệm để chỉ toàn bộ lời ăn tiếng nói hàng ngày mà con người dùng để thông tin, trao đổi ý nghĩ, tình cảm với nhau, đáp ứng những nhu cầu tự nhiên trong cuộc sống hằng ngày.
- Các dạng của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt:
– Dạng nói: Độc thoại, đối thoại, độc thoại nội tâm, kể chuyện,…
– Dạng viết như: Nhật ký, hồi ức cá nhân, thư từ, email,…
– Dạng lời nói tái hiện trong tác phẩm văn học: Mô phỏng lời thoại tự nhiên nhưng
có sự sáng tạo theo các thể loại văn bản khác nhau: Kịch, tuồng, chèo, truyện,…
Đọc thêm bài viết –Tài liệu 21 đề thi môn Toán vào lớp 10
Hướng dẫn cách làm bài tập
Trong ca dao
– Ca dao là một dạng lời nói được tái hiện trong tác phẩm nghệ thuật. Tác giả dân gian bắt chước lời nói tự nhiên nhưng không hoàn toàn mà có cải biến cho phù hợp. Do đó, dấu ấn của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt vẫn còn rất đậm: Mình, ta, về, nhớ, chăng, hỡi cô, lòa xòa,…
– Đưa lời ăn tiếng nói hàng ngày vào thơ lục bát. Lời nói được tác giả dân gian sáng tạo theo quy tắc nhịp điệu, vần điệu, hài thanh,…. (Các em sẽ tập chuyển như yêu cầu của bài tập đưa ra).
Trong tác phẩm văn học
Cũng là dạng lời nói được tái hiện trong các tác phẩm nghệ thuật, như những tác phẩm sử thi Tây Nguyên. Ngôn ngữ được sử dụng cũng là ngôn ngữ sinh hoạt nhưng có sự lặp lại dư thừa theo nhịp điệu khiến cho lời thoại đẹp hơn, hùng tráng hơn. Đặc biệt, nó còn mang cả sắc thái và vẻ đẹp kì vĩ của những con người Tây Nguyên vào tác phẩm.
Ví dụ về phong cách ngôn ngữ sinh hoạt, các em có thể phân tích trong tác phẩm “Chiến thắng Mtao Mxây”. Chúng ta sẽ phân tích và chứng minh qua đoạn đối thoại của các nhân vật. Theo đó, trong các tác phẩm nghệ thuật sẽ có dạng lời nói tái hiện, bắt chước lời thoại tự nhiên, nhưng có sáng tạo nhất định. Tuy nhiên, lời nói tự nhiên được biến cải theo thể loại và ý định chủ quan của người viết.
Bài luyện tập củng cố
Đề: Trích đoạn thơ sau đây tuy thuộc văn bản nghệ thuật, nhưng tác giả có sử dụng những chi tiết của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. Các em hãy phân tích điều đó.
“Chúng tôi đi
Nắng mưa sờn, mép ba lô,
Tháng năm bạn cùng thôn xóm
Nghỉ lại lưng đèo
Nằm trên dốc nắng
Kì hộ lưng nhau ngang bờ cát trắng,
Quờ chân tìm hơi ấm đêm mưa.”
Trả lời: Đoạn thơ trên tuy thuộc văn bản nghệ thuật, nhưng tác giả có sử dụng những chi tiết mang phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. Cụ thể:
- Về nội dung: Đoạn thơ thuật lại cảnh sinh hoạt đời thường gần gũi hằng ngày của một đơn vị bộ đội trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
- Những hình ảnh, chi tiết trong sự việc được thuật lại rất cụ thể (nắng mưa sờn mép ba lô, nghỉ lại lưng đèo, nằm trên dốc nắng, quờ chân tìm hơi ấm,…).
- Trong đoạn trên có một đoạn hội thoại giữa những người lính, ở đó họ dùng những từ xưng hô thân mật và cả từ ngữ địa phương, khẩu ngữ (đằng nớ, tớ,…).
Trên đây là những khái niệm và ví dụ về phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. Các em có thể tham khảo để biết cách phân biệt và sử dụng ngôn ngữ sinh hoạt trong các văn bản khác nhau. Hy vọng bài viết đã mang đến những thông tin bổ ích giúp các em học ngữ văn tốt hơn.
