Thuật ngữ là gì và làm thế nào để tạo ra một thuật ngữ

Khi đọc các sách về lĩnh vực khoa học, công nghệ, bạn sẽ thường xuyên bắt gặp từ “thuật ngữ”. Vậy thuật ngữ là gì và làm thế nào để tạo ra thuật ngữ?

Định nghĩa và đặc điểm của thuật ngữ là gì?

Thuật ngữ là những từ ngữ chỉ khái niệm trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ. Mỗi ngành nghề đều có các thuật ngữ của riêng mình. Thuật ngữ của ngành này và ngành khác không có ý nghĩa như nhau, dù giống nhau về âm tiết.

Đặc điểm của thuật ngữ

– Chỉ được sử dụng trong ngữ cảnh liên quan đến các ngành nghề khoa học, công nghệ. Ít khi được dùng phổ biến.

– Một thuật ngữ chỉ thể hiện duy nhất một khái niệm. Mỗi khái niệm chỉ được diễn tả bằng một thuật ngữ.

– Thuật ngữ có nghĩa không đổi trong mọi ngôn ngữ. Chúng mang tính quy ước quốc tế.

– Thuật ngữ hoàn toàn không mang sắc thái biểu cảm.

Làm thế nào để xây dựng một thuật ngữ

– Đề cao tính chính xác tuyệt đối

Mỗi thuật ngữ chỉ diễn đạt một khái niệm duy nhất, do đó nó phải thật rõ ràng. Tránh tối đa trường hợp mập mờ, dễ gây nhầm lẫn. Khi xây dựng hệ thống thuật ngữ, phải đảm bảo giảm thiểu tình trạng nhiều nghĩa, đồng âm.

– Có hệ thống rõ ràng

Mỗi thuật ngữ đều có quan hệ chặt chẽ với những thuật ngữ khác cùng hệ thống. Do đó chúng phải tạo nên một mạng lưới vô cùng vững chắc và rõ ràng. Tính hệ thống còn thể hiện ở chỗ. Người trong chuyên ngành khi nói đến thuật ngữ đó phải xác định cụ thể đối tượng mà nó nhắc tới.

Tham khảo thêm bài viết: Khẩu ngữ là gì?

– Đảm bảo tính dân tộc và cả tính quốc tế

Thuật ngữ vẫn nằm trong kho tàng từ ngữ của quốc gia, do đó nó mang tính dân tộc. Thuật ngữ của nước nào phải mang đầy đủ tính chất của ngôn ngữ nước đó. Từ đặc trưng phát âm, cấu tạo từ… phải phù hợp với tiếng nói của dân tộc.

Mặt khác, thuật ngữ là các khái niệm khoa học, thuộc về tài sản chung của cả nhân loại. Do đó mỗi thuật ngữ dù ở bất cứ ngôn ngữ nào cũng có giá trị quốc tế như nhau. Đó chính là tính quốc tế. Tính chất này liên quan đến ý nghĩa của thuật ngữ. Và những ngôn ngữ cùng khu vực thường có hệ thống thuật ngữ tương đồng nhau về cấu tạo.

Nhiều người sẽ cảm thấy khó hiểu vì cho rằng 2 tính chất này đối lập với nhau. Nhưng thật ra chúng lại có mối quan hệ rất chặt chẽ. Tính quốc tế đóng vai trò định hình cho thuật ngữ, bởi nội dung biểu đạt rất quan trọng. Còn tính dân tộc là điều kiện tiên quyết để chúng tồn tại và phổ biến trong ngôn ngữ đó. Tính dân tộc giúp cho thuật ngữ trở nên thân thuộc và dễ đọc, dễ nhớ với người bản xứ.

Trên đây là định nghĩa thuật ngữ là gì và cách tạo nên thuật ngữ. Thuật ngữ sẽ không đi riêng lẻ từng từ mà chúng được xây dựng thành hệ thống rành mạch. Mỗi lĩnh vực khoa học, công nghệ đều có hệ thống thuật ngữ riêng của mình. Chúng góp phần giúp cho việc diễn đạt và phổ biến thành tựu từng ngành khoa học dễ dàng hơn.