Rằm tháng Giêng còn có nhiều tên gọi khác như Tết Thượng nguyên, Tết Nguyên tiêu. Ngày lễ này thuộc cùng hệ thống với Tết Trung nguyên (tức rằm tháng Bảy, ngày địa quan xá tội). Ngoài ra còn có Tết Hạ nguyên (rằm tháng Mười, tức ngày thủy quan giải ách). Đây là ngày trăng tròn đầu tiên trong một năm. Theo tục lệ truyền thống, vào ngày này người ta thường đi lễ chùa và cúng gia tiên tại nhà. Vì là lễ lớn nên gia đình nào cũng chuẩn bị tươm tất để mâm cúng thêm trang trọng. Dưới đây là bài văn khấn cúng Tết Nguyên tiêu đầy đủ nhất để bạn tham khảo.
Theo kinh nghiệm của những bậc cao niên, thời gian cúng rằm tháng Giêng tốt nhất là giờ Ngọ. Tức là từ 11 giờ trưa đến 1 giờ chiều của ngày 15 tháng Giêng. Nhưng nếu bạn không tiện cúng vào khoảng thời gian này, có thể linh động cúng ngày 14 tháng Giêng.
Truyền thống cúng Tết Nguyên tiêu của người Việt
Có nhiều truyền thuyết về phong tục cúng Tết Nguyên tiêu của người Á Đông. Theo Tiến sĩ Trần Long, Trường ĐH KHXH&NV, tục lệ này bắt nguồn từ Trung Hoa. Theo đó, đây là ngày vua Hán Văn nhận sắc phong lên ngôi. Do đó, hàng năm cứ đến ngày này, nhà vua sẽ rời cung để tổ chức lễ hội cho người dân. Trong cổ ngữ Trung Hoa, từ “đêm” (dạ) cũng đọc là “tiêu”. Chính vì đây là đêm trăng tròn đầu tiên của năm nên nhà vua đã lấy tên là Tết Nguyên tiêu.
Nhiều điển tích khác còn lấy các tên gọi khác như hượng Nguyên, tết Trạng Nguyên… Với tên Tết Trạng nguyên, câu chuyện có sự biến đổi đôi chút. Theo đó, ngày trước có lệ trong đêm rằm đầu tiên của năm, vua sẽ cho mời các trạng nguyên. Họ cùng dự yến tiệc tại vườn thượng uyển, thưởng hoa, ngắm trăng và luận đàm ngâm thơ. Do đó, mỗi năm đến dịp này, mọi người lại cùng quây quần ăn bánh, uống trà, ngắm trăng, múa lân…
Với người bình dân, đây là dịp mở hội làng, tổ chức các trò chơi dân gian. Ngoài ra còn nhiều hoạt động văn hóa vui chơi khác như bơi thuyền, múa hát, thắp đèn hoa đăng…
Những vật dụng cần chuẩn bị khi cúng Tết Nguyên tiêu
Nếu có thời gian và điều kiện, bạn nên sắm 2 lễ cho Tết Nguyên tiêu. Một là lễ cúng Phật và hai là lễ cúng gia tiên. Ngoài ra, bạn cũng có thể lập đàn giải hạn tại gia để thuận lợi cho việc sắp xếp.
– Lễ cúng gia tiên: là mâm đồ mặn. Nên bày biện đầy đủ các món ăn đặc trưng của Tết như bánh chưng, bánh tét… Ngoài ra còn có hoa tươi, nhang, đèn, nến, trầu cau và cả rượu.
– Lễ cúng Phật: nên là một mâm đồ chay tinh khiết thanh tịnh. Bạn có thể cân nhắc lựa chọn giữa các món ăn như hoa quả, chè xôi. Nên ăn các món đậu, rau xào không thêm nhiều hương liệu, bánh trôi nước, cùng hương hoa, đèn nến.
Nguyên văn bài văn khấn cúng Tết Nguyên tiêu tại nhà
Nam mô A di đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên hậu thổ chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài bản cảnh Thành Hoàng. Ngài bản xứ Thổ địa, ngài bản gia Táo quân cùng chư vị tôn thần.
Con kính lạy cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ. Thúc bá đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con là: ………………………………………
Ngụ tại:……………………………………
Hôm nay là ngày rằm tháng Giêng năm Tân Sửu. Gặp tiết Nguyên tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngày bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa. Ngài bản gia Táo quân, ngũ phương, long mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các các cụ tổ khảo, tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại. Xin nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời ông bà tiền chủ, hậu chủ tại về hưởng lễ vật. Chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia chung chúng con được vạn sự tôn lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.
Nam mô A di đà Phật! (3 lần)
Nguyên văn bài khấn cúng Tết Nguyên tiêu tại chùa
Nếu bạn có thể dành thời gian đến lễ chùa là tốt nhất. Tuy nhiên, rất nhiều người vẫn đang hiểu sai và “thần thánh hóa” việc đi chùa. Đi chùa là cách để tâm thanh tịnh, nhìn lại những sai lầm trong cuộc sống và sửa chữa. Nếu thường xuyên đi chùa mà tâm không tịnh, luôn làm việc xấu thì chẳng có tác dụng gì. Và nếu chỉ đi chùa trong ngày này mà mong tất cả sai lầm được bỏ qua thì càng sai. Sự may mắn, đức độ của mỗi người cần được tích tụ trong thời gian dài. Do đó, cả năm nên ăn ở tích đức, làm việc thiện, giữ tâm bình an. Như vậy mới mong mọi việc trong cuộc đời được suôn sẻ, gia đạo ấm êm, hoan lạc.
Khi đến chùa, đầu tiên, bạn nên tụng kinh Phổ Môn hoăc kinh Dược Sư để cầu gia đạo bình an. Tiếp đó, bạn dâng hương và khấn bài dưới đây để thể hiện lòng thành tâm hướng Phật:
Phật thân rực rỡ tựa kim san
Thanh tịnh không gì thể sánh ngang
Vô Thượng Chí Tôn công đức mãn
Cúi đầu con lạy Phật Sơn Vương.
Phật đức bao la như đại dương
Bảo châu tàng chứa đủ bên trong
Trí tuệ vô biên vô lượng đức
Đại định uy linh giác vẹn toàn.
Phật tại chân như pháp giới tàng
Không sắc không hình chẳng bụi mang
Chúng sinh bái vọng muôn hình Phật
Bỗng thấy tai nàn tận hóa tan.
Nam mô Thâp phương Thường trụ Tam Bảo
Nam mô Thâp phương Thường trụ Tam Bảo
Nam mô Thâp phương Thường trụ Tam Bảo.
Một số lưu ý quan trọng khi cúng rằm tháng Giêng
Cúng kính là một phần công việc tâm linh, do đó cần sự cẩn thận và thành kính. Bên cạnh việc chuẩn bị bài văn khấn cúng Tết Nguyên tiêu. Khi cúng cũng cần chú ý đến các bước chuẩn bị trước và sau khi khấn như sau:
– Vệ sinh ban thờ thật sạch sẽ. Đây là việc phải duy trì làm thường xuyên mà không phải đợi cúng rằm tháng Giêng mới làm. Nhiều người quan niệm ban thờ là nơi linh thiêng mà tổ tiên và các bậc chư tiên cư ngụ. Do đó lúc nào cũng phải giữ ban thờ gọn gàng, giống như chăm sóc ngôi nhà của mình vậy. Lưu ý, khi quét dọn ban thờ không nên làm xê dịch bát hương. Và trước khi dọn nên thắp hương báo với các vị thần linh, tổ tiên về việc sẽ dọn dẹp.
– Chọn hoa cúng phải là hoa tươi. Nên ưu tiên các loại hoa truyền thống và mang tính trang trọng như cúc, vạn thọ, huệ, lay ơn… Tuyệt đối không được sử dụng hoa và trái cây giả bằng nhựa. Bởi đến lễ cúng còn không dùng đồ thật thì tấm lòng của bạn có chắc là thành tâm không.
– Khi thắp hương phải chọn số nén nhang là số lẻ. Bởi số lẻ tượng trưng cho phần âm. Bạn có thể chọn 1, 3, 5, 7 hoặc 9 nén hương để thắp trên mỗi bát hương.
Trên đây là tổng hợp là bài văn khấn cúng Tết Nguyên tiêu được sử dụng phổ biến và chính xác nhất. Tết Nguyên tiêu là một trong những lễ rằm lớn nhất trong năm. Dù gia đình bạn không cúng rằm thì vẫn nên sắm đủ lễ thắp hương gia tiên trong ngày này. Ông bà có câu: “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành”. Chắc chắn khi bạn thành tâm thì gia tiên sẽ che chở cho gia đình luôn ấm no, hạnh phúc. Ngoài ra, bạn phải luôn nhớ rằng phải luôn sống tử tế, tôn trọng lễ nghĩa. Có như vậy thì cuộc sống mới thanh nhàn và là tấm gương cho con cháu noi theo.
