Người con gái có đôi mắt kiều diễm (đoạn 1)

NGƯỜI CON GÁI CÓ ĐÔI MẮT KIỀU DIỄM – 1

H.DE BALZAC

Xem: Người con gái có đôi mắt kiều diễm 2

Một trong những cảnh tượng hãi hùng nhất chắc hẳn là quang cảnh của nhân dân thành phố Pari bủng beo, vàng vọt xạm nắng, trông đến phải sợ.

Pari có phải là một cánh đồng rộng luôn luôn bị một cơn bão lãi khuấy động và dưới những lợi tức đó, một lũ người quay cuồng như một cơn lốc và thần hết đã dùng lưỡi hái của mình lấy tính mạng của họ đi nhiều hơn bất cứ nơi nào khác, họ vẫn sinh sôi nẩy nở thường xuyên một cách đông đúc. Những khuôn mặt méo mó, vẹo vọ mà những lỗ chân lông đã làm thoát ra trí tuệ, dục vọng, thuốc độc chất đầy trong óc họ. Đó không phải là những khuôn mặt mà là những cái mặt nạ, những cái mặt nạ của sự yếu đối, những cái mặt nạ của sự khỏe mạnh, những cái mặt nạ của sự bần cùng những cái mặt nạ của niềm vui, những cái mặt nạ của sự giả nhân giả nghĩa, tất cả đều mệt nhoài, tất cả đều có những dấu hiệu không phai mờ của một sự thèm khát lớn lao. Họ muốn gì? Vàng hay thú vui?

Một vài nhận xét về tâm hồn của Pari có thể giải thích những nguyên nhân của vẻ mặt tang tóc của nó, chỉ có hai lứa tuổi hoặc là tuổi thanh niêm, hoặc là tuổi già: Tuổi thanh niên bạc nhược, tuổi già vô vị, nhạt nhẽo mà vẫn muốn làm ra vẻ trẻ trung. Khi thấy những người như ở dưới mộ đào lên ấy, những người nước ngoài thiếu suy nghĩ, đầu tiên cảm thấy kinh tởm đối với kinh thành. Pari là một công xưởng rộng lớ sản xuất ra những thú vui, ở đó chẳng mấy chốc chính ngay bản thân hộ cũng không thể rút chân ra khỏi được và ở đó họ bị biến dạng đi. Chỉ cần một vài từ để có thể biện minh về mặt sinh lý cho nước da hầu như ma quái của những khuôn mặt Pari, bởi vì không phải chỉ do đùa bỡn mà người ta gọi Pari, là địa ngục. Ta hãy cho từ này được dùng đúng. Ở đấy mọi thứ đều bốc khói, mọi thứ đều cháy bỏng, mọi thứ đều chiếu sáng, mọi thứ đều sôi sục, mọi thứ đều rực lửa, bốc hơi, tắt ngấm, rồi lại sáng bừng lên, phát ra tia lửa, nổ tí tách rồi tiêu tan. Chưa bao giờ cuộc sống ở trong bất kỳ một nước nào lại sôi động, lại nóng bỏng như vậy. Cái xã hội ấy luôn luôn sôi sục, hình như tự nhủ sau khi mỗi công việc đã hoàn thành: “Lại bắt đầu một công việc khác”. Như chính bản thân thiên nhiên tự nhủ như vậy. Cũng như thiên nhiên, cái thiên nhiên xã hội ấy chăm lo đến những sâu bọ, đến những bông hoa sớm nở tối tàn, đến những câu chuyện nhảm nhí, những chuyện phù du và từ miệng núi lửa vĩnh cửu của nó mà cũng khạc ra lửa. Có lẽ trước khi phân tích những nguyên nhân do đã tạo ra một dáng vẻ đặc biệt cho môi bộ lạc của dân tộc thông minh và hiếu động này, người ta phải báo cho biết cái nguyên nhân chung đã làm cho nó phai màu đi trở thành bạc nhãn, trờ thành xanh biếc hay xám xịt những con người ở trong đó.

Vì quá quan tâm đến tất cả mọi thứ, người của thủ đô Pari cuối cùng cũng chẳng quan tâm đến cái gì cả. Không có một tình cảm nào ngự trị trên khuôn mặt mòn mỏi của họ do bị cọ xát nhiều, khuôn mặt ấy trở nên xám xịt như vôi vữa của các ngôi nhà đã hút lấy mọi thứ lửa và mọi thứ khói. Quả vậy, đêm trước nó vẫn dửng dung với cái mà đến ngày mai nó say mê, người của thủ đô Pari vẫn như một đứa trẻ thơ mặt dù mình đã luống tuổi. Nó nói thì thầm về mọi thứ, nó tự an ủi mình bằng mọi thứ, nó tự chế giễu mình về mọi thứ, quên tất cả, muốn tất cả, thưởng thức tất cả, quơ lấy tất cả một cách say mê, từ giã mọi thứ một cách lãnh đạm: Những vị hoàng đế của nó, những chiến công của nó, vinh quang của nó, cái mà nó thờ phụng, dù là bằng đồng hay bằng thủy tinh như khi nó tung những cánh tay lên, vứt mõ mãng và tài sản của mình. Ở Pari không có một tình cảm nào cưỡng lại được với dòng thác của sự vật và dòng thác ấy của nó bắt buộc phải có một cuộc vật lộn làm cho những dục vọng phải chùng lại: Tình yêu ở trong đó là một dục vọng và sự ghét bỏ chỉ là tình cảm nhất thời. Ở đấy người bà con thân thiết là tấm giấy của một ngàn phờ-răng, người bạn duy nhất chỉ là sở cầm đồ. Cái giấy thông hành chung cho mọi người này đã có hiệu quả và trong phòng khách cũng như trên đường phố, không ai thừa thãi, không ai tuyệt đối có ích hay có hại cả: Những thằng ngốc và những thằng kẻ cắp, những nhà tri thức hay những người lương thiện đều giống nhau. Ở đấy mọi thứ đều được dung túng, chính phủ và máy chém, tôn giáo và bệnh dịch tả. Bao giờ các bạn cũng thích nghi với thế giới này, các bạn không bao giờ vắng mặt trong xã hội ấy cả. Ai sẽ ngự trị ở xứ sở không có phong tục, không có tín ngưỡng, không có một tình cảm nào cả, nhưng ở đó tất cả những tình cảm, tất cả những tín ngưỡng và tất cả những phong tục đều xuất phát và tập trung ở đây? Vàng và thú vui. Ta hãy coi hai từ này như một luồng sáng và hãy lướt trên cái lồng vôi vữa to lớn này, cái tổ ong có những đường rãnh đen ngòm này và ta hãy đi theo những đường ngoằn ngoèo của cái tư duy làm lay động nó nâng bổng nó lên, bắt nó làm việc! Các bạn hãy trông kìa! Hãy quan sát đầu tiên cái thế giới mà chẳng có gì trong ấy cả!