Bài tóm tắt 1
Ngày xưa, có một ông vua đã sai viên quan của mình đi tìm người tài giỏi trong thiên hạ. Nghe theo lệnh vua, viên quan đi khắp nơi tìm nhân tài nhưng bao ngày rồi vẫn không tìm được. Cho tới một hôm, viên quan bắt gặp được cha con nhà nọ đang cày ruộng. Viên muốn thử tài bèn đưa ra câu đố: một ngày trâu của hai cha con cày được mấy đường? Khi cha chưa biết trả lời ra làm sao thì cậu bé đã nhanh nhảu trả lời trước: nếu như ông trả lời được ngựa của ông một ngày đi được bao nhiêu bước thì tôi sẽ nói cho quan biết một ngày trâu của cha tôi cày được bao nhiêu đường.
Viên quan biết mình đã tìm được liền nhanh chóng quay về báo cho vua. Để biết đích xác, vua đã ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp, ba con trâu đực và ra lệnh dân làng phải nuôi ba con trâu ấy đẻ thành chín con. Khi làng đang hết sức lo sợ thì cậu bé lại bảo với cha của mình bảo với dân làng đem gạo và trâu ra ăn còn việc còn lại để mình lo. Khi vào kinh cậu đã khiến nhà vua tự mình nói sự thật: giống đực thì không thể đẻ được.
Tuy đã biết được cậu bé thông minh hơn người nhưng nhà vua vẫn muốn thử lại. Ông bằng cách đem tới một con chim sẻ và yêu cầu làm thành ba mâm cỗ. Trước yêu cầu đó, cậu bé đưa ra một cây kim và muốn rèn một con dao từ cây kim để xẻ thịt chim. Từ đây nhà vua mới phục.
Bấy giờ nước láng giềng muốn xâm lược nước ta. Để dò xem đất nước có nhân tài không, họ đã đưa ra một câu đố oái oăm đó là xâu chỉ qua vỏ ốc. Nhà vua cùng với triều thần đều bó tay và phải nhờ đến cậu bé. Đứng trước câu đố oái oăm, cậu bé chỉ hát lên một câu. Nhờ câu hát của cậu bé mà vua đã giải được câu đố.
Sau đó vua phong cho cậu làm Trạng nguyên, sai người xây dinh thự cho cậu ở ngay trong hoàng cung để có thể tiện bề hỏi han.
Bài tóm tắt 2
Để tìm người tài giúp mình cai trị đất nước, vua đã sai viên quan của mình đi khắp cả nước để tìm. Viên quan tuân lệnh đi khắp nơi tìm người giỏi và cuối cùng ông gặp được cậu bé thông minh. Tại đây viên quan đã đưa ra câu hỏi để thử tài hai cha con: “Lão có biết trâu của lão một ngày cày được mấy đường không?”. Cậu bé đã nhanh chóng hỏi ngược lại viên quan: “Nếu ông trả lời được một ngày ngựa của ông chạy được bao nhiêu bước thì tôi sẽ nói cho ông biết trâu của tôi một ngày cày được mấy đường”. Biết là đã tìm được người tài, viên quan nhanh chóng về báo lại cho nhà vua. Để kiểm chứng vua đã đưa ra câu đố để thử tài cậu bé. Vua bắt dân làng cậu nuôi ba con trâu đực đẻ thành chín con trâu và ra lệnh bắt cậu bé dọn thành ba mâm cỗ từ một con chim sẻ. Nhưng lần nào cậu bé cũng đều đưa ra câu trả lời thích đáng giành cho nhà vua và khiến nhà vua khâm phục cậu.
Hồi đó có một nước láng giềng có ý muốn xâm chiếm bờ cõi. Để dò xem bên này có nhân tài hay không, họ đưa sang một con ốc thật dài cùng với một sợi chỉ mảnh và đố xâu cho sợi chỉ đó xuyên qua đường ruột của con ốc. Nhà vua cùng các đại thần đều bó tay trước câu hỏi đó. Cuối cùng vua sai người tìm đến cậu bé. Trước câu đố, cậu bé chỉ hát đúng một câu. Dưới sự chỉ dẫn của cậu bé, nhà vua đã giải được câu đố của nước láng giềng. Nhờ công lao của cậu bé mà đất nước tránh được cục diện lầm than. Nhà vua quyết định phong cậu làm Trạng nguyên và xây dinh thự cho cậu trong hoàng cung để tiện bề hỏi han.
Bài tóm tắt 3
Ngày xưa có một viên quan đi khắp nước để tìm người tài giúp vua. Đi bao ngày trời rồi nhưng viên quan vẫn chưa tìm được ai. Đến một ngày nọ bắt gặp được hai cha con nhà kia đang cày ruộng, viên quan đã đưa ra câu đố: “Này lão kia, râu của lão ngày cày được mấy đường?”
Trong khi người cha chưa biết trả lời ra làm sao thì cậu bé đã nhanh chóng hỏi ngược lại: “Nếu ông trả lời đúng ngựa của ông một ngày đi được bao nhiêu bước thì tôi sẽ nói cho ông một ngày trâu tôi của cha tôi cày được mấy đường”.
Viên quan biết mình đã tìm được người tài liền tức tốc quay về kinh báo lại cho nhà vua. Để biết đúng hay không vua đã đưa ra nhiều câu đố khó để thử tài như bắt dân làng cậu nuôi trâu đực đẻ hay xẻ thịt chim sẻ thành ba cỗ thức ăn. Nhưng lần nào cậu bé cũng đều vượt qua rất dễ dàng khiến nhà vua đi từ nghi ngờ đến khâm phục.
Bấy giờ, có một nước muốn xâm chiếm bờ cõi nước ta, để thăm dò xem nước ta có người tài không họ đã cử sứ mang sang một con ốc cùng với một sợi chỉ và thách đố sâu sợi chỉ qua con ốc. Nhà vua và các đại thần đều không thể tìm ra cách để sâu sợi chỉ qua con ốc và phải nhờ tới cậu bé. Được sự chỉ dẫn của cậu bé câu đố cuối cùng cũng được giải trước con mắt thán phục của sứ giả nước láng giềng. Để ghi nhận công lao, cậu được nhà vua phong làm Trạng nguyên.
