Câu 1. Vì sao nói: Xã hội Việt Nam dưới triều Nguyễn là “một xã hội đang lên cơn sốt trầm trọng”? Trách nhiệm của triều Nguyễn trong việc để mất đất nước ta từ nửa sau thế kỷ XIX?
Tuyển tập những câu hỏi tự luận môn lịch sử do các gia sư lịch sử chọn lọc nhằm mục đích luyện thi đại học – nay là kỳ thi quốc gia, đây cũng là tài liệu giúp các em luyện thi học sinh giỏi môn lịch sử.
Hướng dẫn trả lời
a. Xã hội Việt Nam dưới triều Nguyễn là “một xã hội đang lên cơn sốt trầm trọng”:
– Đầu thế kỉ XIX chế độ phong kiến nhà Nguyễn được xác lập ở Việt Nam.
– Chính sách thống trị hà khắc của triều Nguyễn kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế đất nước, mâu thuẫn xã hội ngày càng sâu sắc, chủ yếu là nông dân với chính quyền phong kiến.
– Những biểu hiện cụ thể:
+ Kinh tế:
o nông nghiệp: SX trì trệ, do ruộng đất bị cường hào địa chủ chiếm đoạt nên nông dân phiêu tán. thiên tai mất mùa nạn đói liên tiếp xảy5 ra.
o Thủ công nghiệp: Có phát triển nhưng bị kìm hãm của nhà nước phong kiến ( chính sách thuế khoá, tập trung thợ khéo)
+ Chính trị xã hội
o Chính trị: Nhà Nguyễn thực hiện chính sách cai trị chuyên chế : đàn áp nhân dân, cấm đạo thiên chúa. Quan lại tham nhũng, cường hào ức hiếp nhân dân.
o Xã hội: Mâu thuẫn giữa nông dân với triều đình nhà Nguyễn ngày càng sâu sắc. chỉ trong nửa đầu thế kỉ XIX, đã có 500 cuộc khởi nghĩa của nông dân diễn ra.
– Tóm lại: khẳng định xã hội triều nguyễn là “ một xã hội đang lên cơn sốt trầm trọng”
b. Đánh giá trách nhiệm của nhà Nguyễn trong việc mất nước:
– Giữa thế kỉ XIX các nước tư bản đua nhau gây chiến tranh xâm lược thuộc địa để thoả mãn nhu cầu về nhiên liệu, thị trường. Việt Nam là đối tượng nằm trong tầm ngắm của tư bản Pháp.
– Tình hình đó đặt ra cho nhà Nguyễn 2 con đường lựa chọn:
+ Cải cách Duy Tân làm cho đất nước hùng mạnh, từ đó bảo vệ độc lập chủ quyền của đất nước( theo con đường của Xiêm và Nhật)
+ Duy trì đường lối bảo thủ. Hởu quả là thế nước suy yếu, nội bộ mất đoàn kết dẫn đến mất nước.
– Trên thực tế nhà Nguyễn chọn con đường thủ cựu. điều đó làm tăng nguy cơ bị xâm lược và mất nước. Bởi lẽ, khi đất nước đang suy kiệt thì dù có kiên quyết kháng chiến cũng khó giữ được đất nước.
– khi đất nước bị xâm lược thì nhà Nguyễn không giám quyết tâm đánh, không dựa vào sức mạnh của nhân dân.
Tóm lại: nhà Nguyễn vừa không giải quyết khó khăn trong nước vừa không quyết tâm đánh Pháp dẫn đến mất nước.
Triều Nguyễn có đóng góp gì cho đất nước?
Triều Nguyễn (1802 – 1945), là vương triều quân chủ chuyên chế cuối cùng trong lịch sử nước ta. Trong khoảng thời gian tồn tại, vương triều đã có rất nhiều biến động. Nhìn nhận về xã hội Việt Nam dưới triều Nguyễn sẽ giúp ta có cái nhìn khách quan hơn.
Nỗ lực canh tân nhưng thất bại
Có nhiều câu hỏi được đặt ra khi nhà Nguyễn làm đất nước rơi vào tay thực dân Pháp. Tại sao triều Nguyễn không canh tân đất nước để giúp nội bộ có thêm sức mạnh? Thực tế, vấn đề này vẫn đã được chú trọng và thực hiện. Tuy nhiên lại không thành công. Suy cho cùng là do:
- Không thu phục được lòng dân. “Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân” (Nguyễn Trãi), nhưng điều này đã không được thực hiện tốt
- Không bắt kịp bước tiến của khoa học – kĩ thuật, chần chừ và thiếu quyết đoán
- Bị thực dân Pháp cản trở quá trình học hỏi của dân ta. Bên cạnh đó tài lực cũng vô cùng yếu kém, không đủ khả năng chi trả hoặc nửa vời.
Những đóng góp bị phủ nhận
Có người nói, xã hội Việt Nam dưới triều Nguyễn là một xã hội đang lên cơn sốt trầm trọng. Câu nói đó đúng, nhưng chưa hẳn. Ngoài việc làm mất nước, triều Nguyễn cũng có những đóng góp nhất định nhưng dường như bị phủ nhận
- Tiêu cực:
- Xã hội không được trị vì ổn định
- Hàng trăm cuộc khởi nghĩa nổ ra
- Sản xuất trì trệ, kinh tế yếu kém do cai trị hà khắc
- Tích cực:
- Thống nhất đất nước, mở mang bờ cõi
- Phát triển giáo dục
- Phát triển văn hóa
Trải qua 143 năm tồn tại, triều Nguyễn không tránh khỏi có những công lao và tội trạng khác nhau. Tuy vậy, chúng ta cần có cái nhìn khách quan hơn khi nhìn nhận. Ngoài các điều đáng trách không thể chối cãi, triều Nguyễn vẫn có những đóng góp thực sự giá trị.
Hoài Thương
